ผลกระทบต่อสุขภาพของอนุภาคขนาดนาโน (Ultrafine Particles, UFP)

อนุภาคขนาดนาโน หรือ UFP (Ultrafine Particles) หมายถึง ฝุ่นละอองหรืออนุภาคในอากาศที่มีขนาดเล็กกว่า 0.1 ไมครอน (100 นาโนเมตร) ซึ่งมีขนาดที่เล็กกว่าฝุ่น PM2.5 หลายสิบเท่า อนุภาคเหล่านี้มักเกิดขึ้นจากกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการเผาไหม้ เช่น ไอเสียจากเครื่องยนต์สันดาป โรงงานผลิตไฟฟ้า โรงงานอุตสาหกรรมที่มีการใช้พลังงานจากการเผาใหม้เชื้อเพลิง การเผาขยะ การเผาไร่นา หรือ แม้แต่ควันจากการปรุงอาหาร ควันบุหรี่ บุหรี่ไฟฟ้า
จากการศึกษาวิจัยในปัจจุบัน อากาศทีมีฝุ่นละออง PM2.5 ทั่วไป มักจะเกิดจากการรวมตัวหรือปนเปื้อนด้วยฝุ่นละอองอนุภาคขนาดนาโนหลากหลายชนิดด้วยกัน

เนื่องจาก อนุภาคขนาดนาโน หรือ UFP (Ultrafine Particles) มีขนาดเล็กมาก สามารถลอยอยู่ในอากาศได้นาน และสามารถรวมตัวกัน เป็นอนุภาคที่ใหญ่ขึ้นได้ เมื่อเราหายใจเอาอากาศที่อนุภาคขนาดนาโนที่อันตรายเข้าสู่ร่างกายของเรา อนุภาคเหล่านี้จะสามารถเคลื่อนผ่านทางเดินหายใจและลงลึกไปถึงถุงลมปอด (alveoli) ได้ ซึ่งเป็นบริเวณที่เกิดการแลกเปลี่ยนออกซิเจนในร่างกาย หลังจากนั้นก็สามารถที่จะแทรกซึมเข้าสู่เม็ดเลือก ไปยังกระแสเลือด กระจายไปสู่อวัยวะต่างๆ ในร่างกายได้

ผลกระทบต่อสุขภาพที่สำคัญ

ผลต่อระบบทางเดินหายใจ
- UFP สามารถทำให้เกิดการอักเสบของเยื่อบุทางเดินหายใจ
- เพิ่มอาการหอบหืด ภูมิแพ้ และโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD)
- ลดประสิทธิภาพการทำงานของปอด โดยเฉพาะในเด็กและผู้สูงอายุ
ผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด
- อนุภาคสามารถเข้าสู่กระแสเลือด ทำให้เกิดการอักเสบในหลอดเลือด
- เพิ่มความเสี่ยงของโรคหัวใจ หลอดเลือดอุดตัน ความดันโลหิตสูง
- อาจทำให้เกิดภาวะหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน
ผลต่อสมองและระบบประสาท
- มีหลักฐานว่า UFP บางชนิดสามารถผ่านกำแพงเลือด-สมอง (blood-brain barrier)
- อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคทางระบบประสาท เช่น อัลไซเมอร์และพาร์กินสัน
ผลกระทบอื่น ๆ
- การได้รับ UFP เป็นเวลานานอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคเบาหวานและโรคที่เกี่ยวข้องกับระบบเมตาบอลิซึม
  ใครคือกลุ่มเสี่ยง?
- เด็กเล็ก เนื่องจากปอดและระบบภูมิคุ้มกันยังพัฒนาไม่เต็มที่
- ผู้สูงอายุ ที่มีระบบภูมิคุ้มกันและการทำงานของปอดเสื่อมถอยตามอายุ
- ผู้ป่วยโรคหัวใจ โรคปอด หรือโรคเรื้อรังอื่น ๆ
- ผู้ที่ใช้ชีวิตหรือทำงานในบริเวณที่มีมลพิษสูง เช่น ริมถนน การจราจรหนาแน่น หรือโรงงานอุตสาหกรรม

แนวทางการป้องกันและลดความเสี่ยง
- หลีกเลี่ยงการอยู่ในพื้นที่ที่มีมลพิษสูง เช่น ข้างถนนที่มีรถติดหรือโรงงาน
- ใส่หน้ากากชนิด N95 หรือ ใกล้เคียง เมื่อต้องทำงานหรือสัมผัสกับอนุภาคขนาดนาโนที่อันตราย (หน้ากากอนามัยอนุภาภาคขนาดนาโนสามารถรั่วเข้าไปได้)
- ปิดประตูหน้าต่างเมื่อคุณภาพอากาศภายนอกมีค่าสูงกว่า AQI ที่มาตรฐานกำหนด (50 ไมโครกรัมต่อลูกบาตรเมตร) และใช้ เครื่องฟอกอากาศ หรือ ใช้ เครื่องเติมอากาศ ช่วยลดปริมาณฝุ่นละอองขนาดเล็กภายในอาคาร
- สนับสนุนการใช้พลังงานสะอาด และลดการใช้ยานพาหนะที่ปล่อยไอเสีย
- ลด/ งด การเผาในที่โล่ง หันไปใช้วิธีการอื่น เช่น การฝังกลบ หรือ แปรรูปไปใช้ประโยชน์อย่างอื่นต่อ แทน
- หน่วยงานรัฐและท้องถิ่นควรออกมาตรการควบคุมการปล่อยมลพิษจากยานพาหนะและโรงงาน

สรุป

แม้ว่า อนุภาคขนาดนาโน หรือ Ultrafine Particles (UFP) จะมองไม่เห็นด้วยตาเปล่า แต่กลับมีอันตรายที่รุนแรงและแทรกซึมลึกเข้าสู่ร่างกาย การตระหนักรู้และหาทางป้องกันเป็นสิ่งสำคัญ โดยเฉพาะสำหรับกลุ่มเสี่ยง เพื่อรักษาสุขภาพและคุณภาพชีวิตให้ปลอดภัยจากมลพิษทางอากาศที่มองไม่เห็นนี้

สินค้าแนะนำ

Particle Sizer

Scanning Mobility Particle Sizer (SMPS) TSI 3938