คุณภาพอากาศ

ก่อนที่เราจะมาทำความรู้จัก เครื่องวัดคุณภาพอากาศ เราต้องมาทำความรู้จักกันก่อนว่าคุณภาพอากาศ คืออะไร

คุณภาพอากาศ คือ

คุณภาพอากาศ คือ อากาศสะอาดที่ไม่มีมลพิษปนเปื้อน ซึ่งในที่นี้ เราจะแบ่งออกเป็น

คุณภาพอากาศนอกอาคาร หรือในสิ่งแวดล้อม
คุณภาพอากาศภายในอาคาร

คุณภาพอากาศภายนอกอาคาร หรือในสิ่งแวดล้อม

โดยปกติโลกของเราะถูกปกคลุมด้วยชั้นบรรยากาศ ซึ่งแต่ละชั้นก็จะทำหน้าที่แตกต่างกันไป ประกอบไปด้วย 5 ชั้นบรรยากาศ ดังนี้

ชั้นโทรโพสเฟียร์ (Troposphere) เป็นชั้นที่เราใช้อากาศในการหายใจ ซึ่งประกอบด้วยไอน้ำจำนวนมาก ทำให้เกิดเมฆ พายุ และฝน ได้
ชั้นสตราโตสเฟียร์ (Stratosphere) แก๊สสำคัญในชั้นนี้ คือ โอโซน ซึ่งช่วยดูดซับรังสี UV จากดวงอาทิตย์ และอากาศมีการเคลื่อนตัวอย่างช้าๆ จึงเหมาะกับการเดินทางทางอากาศ
ชั้นมีโซสเฟียร์ (Mesosphere)  มีอากาศเบาบางมาก แต่ก็มากพอที่จะทำให้ดาวตกเกิดการเผาไหม้ และเป็นชั้นที่ช่วยดูดซับรังสี UV จากดวงอาทิตย์
ชั้นไอโอโนสเฟียร์ (Ionosphere) เป็นชั้นหลักที่ช่วยดูดซับรังสี UV จากดวงอาทิตย์ อนุภาคในชั้นนี้มีคุณสมบัติสะท้อนคลื่นวิทยุได้ จึงเป็นชั้นที่ใช้ส่งสัญญาณวิทยุสื่อสาร เนื่องจากเป็นอนุภาคที่มีประจุไฟฟ้าที่เรียกว่า “อิออน” ที่เกิดจากการแตกตัว เมื่อถูกกระตุ้นด้วยรังสี  UV จากดวงอาทิตย์ อิออนเหล่านี้จะ รวมถึงการเกิดแสงเหนือและแสงใต้ หรือ “ออโรรา”
ชั้นเอ็กโซสเฟียร์ (Exosphere) อากาศค่อยๆ เจือจางลง เมื่อความสูงเพิ่มขึ้น และเจือจางจนเข้าสู่อวกาศ**เรียบเรียงข้อมูลจาก นิตยาสารสาระวิทย์ โดย สททช.

ซึ่งชั้นบรรยากาศที่เราใช้อากาศในการดำรงชีวิตอยู่นั้นจะมีสภาพอากาศค่อนข้างคงที่ คือ องค์ประกอบหลักของไนโตรเจน ประมาณ 78% ออกซิเจนประมาณ 21% และมีก๊าซอื่นๆ เช่น ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์และก๊าซเฉื่อย โดยถ้าสัดส่วนนี้ ไม่มีการเปลี่ยนไปไปมากนัก เราจะถือว่าเป็นอากาศบริสุทธิ์

แต่ในปัจจุบันอากาศบางส่วนถูกปนเปื้อนไปด้วยฝุ่น ควัน ก๊าซพิษต่างๆ ซึ่งหากมากจนทำให้สัดส่วนของอากาศเกิดการเปลี่ยนแปลง เราจะเรียกว่า “มลพิษทางอากาศ”

ในประเทศไทย “กรมควบคมมลพิษ” ได้กำหนดมาตรฐานเกี่ยวกับมลพิษทางอากาศไว้หลายพารามิเตอร์ โดยค่ามาตรฐานคุณภาพอากาศโดยทั่วไป จะมีการควบคุมไว้ที่ค่าต่างๆตามตารางด้านล่าง

คุณภาพอากาศในอาคาร (INDOOR AIR QUALITY – IAQ)

คุณภาพอากาศในอาคาร คือ อากาศภายในอาคารที่ดี แล้วจะรู้ได้อย่างไรว่าดี?

หลายครั้งเราคิดว่าการอยู่ในบ้าน หรืออาคารนั้นจะช่วยป้องกันมลพิษจากภายนอกได้ แต่เมื่ออยู่ในอาร หรือบ้านนานๆ กลับพบกลุ่มอาการที่เรียกว่า Sick Building Syndrome เช่น มึนหัวหรือปวดหัว,อาการระคายเคืองผิวหนังหรือตา,,หายใจไม่สะดวก ไอ หรือ จาม ซึ่งอาการเหล่านี้มักหายไปเมื่อเราออกจากอาคาร

เครื่องมือที่ใช้ในการตรวจวัด

ปัญหาของคุณภาพอากาศในอาคาร สามารถได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ ดังนี้

ปัญหาที่เกิดจากความสบาย (Thermal Comfort) และการระบายอากาศ
ซึ่งเป็นปัญหาหลักในเรื่องคุณภาพอากาศในอาคาร โดยที่ระบบระบายอากาศ ทำหน้าที่ควบคุมอัตราการไหลของอากาศ, อัตราแลกเปลี่ยนอากาศระหว่างภายนอกและภายในอาคาร รวมถึง อุณหภูมิ และความชื้นให้ เหมาะสม รวมถึงนำสารมลพิษออกไปสู่นอกพื้นที่ด้านนอกอาคาร
ปัญหาผลกระทบต่อสุขภาพจากสารมลพิษภายในอาคาร เช่น ฝุ่นละอองขนาดเล็ก (PM 2.5, และPM 10), ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซค์ (CO), ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2), สารระเหยอินทรีย์ง่าย (VOCs), ฟอร์มัลดีไฮด์ และจุลชีพ เป็นต้น

ปัญหาคุณภาพอากาศในอาคารที่ไม่เหมาะสม เกิดขึ้นได้อย่างไร

ขาดระบบระบายอากาศที่ดี
ขาดการจัดการอาคารที่ดี เช่นมีการแบ่งหรือกั้นห้องมากเกินไป โดยไม่ได้คำนึงถึงการไหลเวียนของอากาศ รวมถึงการขาดการควบคุมเรื่องการซ่อมแซมและต่อเติมภายในอาคาร

อันตรายที่พบได้จากการไม่ควบคุมคุณภาพอากาศภายในอาคาร

สรุป

อากาศทั้งภายนอกและภายในอาคารเป็นเรื่องใกล้ตัวที่เลี่ยงไม่ได้ ควรช่วยกันรักษาสภาพแวดล้อมรอบตัวเรา และไม่สร้างมลพิษสู่สิ่งแวดล้อม และหมั่นตรวจสอบระบบระบายอากาศภายในบ้านและอาคาร เพื่ออายุที่ยืนยาวของทุกคน