การสอบเทียบเครื่องวัดฝุ่น

เครื่องวัดฝุ่นละอองในอากาศ คือ เครื่องมือที่มีความสามารถในการวัดฝุ่นละอองในอากาศ ที่ทุกคนรู้จักกันดีคือ PM 2.5 แต่รู้กันหรือไม่ว่า เครืองวัดฝุ่นในความจริงแล้วถูกแบ่งออกไปมากมาย ไม่ว่าจะเป็น Nano Particle, Particle Counter, Real time Aerosol ซึ่งมีชื่อเรียกแตกต่างกันไปมากมาย แต่ที่สำคัญ คือคนใช้งานมีความเข้าใจในการเลือกอย่างถูกต้องหรือไม่

เครื่องวัดฝุ่นละอองในอากาศ

หากเป็นคนที่ทำงานด้านการตรวจวัด อาจจะพอทราบว่าการตรวจวัดฝุ่นนั้น มีหลายลักษณะงาน เทคโนโลยีการตรวจวัดฝุ่นแบบ Real time ที่นิยมใช้คือ Light Scattering ซึ่งการออกแบบเครื่องมือจะแตกต่างกันไปตามขนาดฝุ่นที่ต้องการตรวจวัด ในที่นี้ จะพูด ถึง 2 เทคนิคคือ OPC และ Photometer

การตรวจวัดฝุ่นด้วย เทคโนโลยี OPC และ Photometer

Optical Particle counter เป็นการตรวจวัดเพื่อนับจำนวนและขนาดของอนุภาค โดยการใช้เทคนิคการกระเจิงแสงจากอนุภาคแต่ละตัว โดยทั่วไปจะใช้สำหรับการตรวจสอบห้องปลอดเชื้อ ห้อง Cleanroom เพราะช่วงการตรวจวัดไม่เหมาะกับพื้นที่ที่มีความเข้มข้นของฝุ่นสูง บางครั้งมีการนำมาประยุกต์ให้ในงานตรวจวัดด้านสิ่งแวดล้อม ซึ่งต้องควรระวังการตรวจวัดในพื้นที่ที่มีค่าความเข้มข้นสูง ซึ่งจะไม่สามารถตรวจวัดได้ ที่สำคัญต้องการตรวจสอบการสอบเทียบให้ถูกต้องกับลักษณะงานด้วย

Photometer เป็นการตรวจวัดความเข้มข้นของอนุภาคเชิงมวล เพื่อหาปริมาณความเข้มข้น (Mass Concentration) ซึ่งมักใช้สำหรับการตรวจวัดในสิ่งแวดล้อม คุณภาพอากาศในอาคาร ในสถานประกอบการ โรงงานอุตสาหกรรม โดยโฟโตมิเตอร์เหมาะสำหรับการประเมินการรับสัมผัสของมนุษย์ต่อละอองลอย ที่เจาะจงอนุภาคขนาดจำเพาะที่เกิดขึ้นในขณะนั้นทันที (Real Time) ดังนั้น จึงเหมาะต่อการวัดผลกระทบของ PM 2.5 และงาน คุณภาพอากาศภายในอาคาร

การสอบเทียบเครื่องวัดฝุ่น

ปัจจุบันสถานการณ์ฝุ่นภายในประเทศมีความรุนแรงเพิ่มขึ้น และคนเริ่มมีความรู้ความเข้าใจในสถานการณ์ฝุ่นเพิ่มมากขึ้น ทำให้เกิดการพัฒนาอุปกรณ์ตรวจวัดขึ้นมามากมาย สิ่งที่เราควรทำความเข้าใจก่อนก็คือ ทุกเทคโนโลยีการตรวจวัด จำเป็นต้องมีการสอบเทียบความถูกต้อง ไม่เช่นนั้นการตรวจวัดที่ได้มาก็ไม่สามารถเชื่อถือได้

การสอบเทียบเครื่องวัดฝุ่นจะมีการแบ่งเป็น 2 ประเภทหลัก

เราแบ่งการสอบเทียบ ตามลักษณะการใช้งานของเครื่องมือ เช่น เครื่อง Particle Counter สำหรับงานตรวจวัดห้องสะอาด จะต้องมีการสอบเทียบแบบ นับจำนวนอนุภาค หาก เป็นเครื่องมีอที่ตรวจวัดในสิ่งแวดล้อม งาน Indoor air Quality ควรมีการสอบเทียบในรูปแบบของน้ำหนัก ซึงมีรายละเอียดที่แตกต่างกันดังนี้

1. การวัดฝุ่นแบบนับจำนวน (Particle counter) เป็นการวัดโดยนับฝุ่นเป็นตัวๆ เพื่อพิจารณาเกณฑ์ความสะอาดของพื้นที่นั้นๆ ที่ขนาดฝุ่น Size ต่างๆ ว่าต้องมีฝุ่นไม่เกินกี่ตัว ตัวอย่างการใช้งานใช้วัดในงานอิเล็กรอนิกส์ สถานที่ผลิตยา ห้องผ่าตัด การวัดฝุ่นแบบนับจำนวนสามารถวัดโดยเครื่อง (Airborne Particle Counter ) โดยเครื่องมือวัดต้องได้รับการสอบเทียบตามมาตรฐานการสอบเทียบเครื่องวัดฝุ่น (Particle counter) ISO 21501-4

รูปแสดงการสอบเทียบเครื่องวัดฝุ่น Particle counter

2. การวัดฝุ่นเชิงมวล (Dust) เป็นการวัดปริมาณน้ำหนักของฝุ่นต่อปริมาณการดูดอากาศ เพื่อดูปริมาณฝุ่นในบริเวณนั้น เป็นการวัดในงานของฝุ่นละอองในอากาศเพื่อดูคุณภาพอากาศที่มีผลต่อมนุษย์ สิ่งแวดล้อม การวัดปริมาณฝุ่นละอองในอากาศสามารถทำได้โดยเครื่องมือที่ใช้วัดฝุ่นแบบ Real-time mass ซึ่งต้องได้รับการสอบเทียบกับ เครื่องชั่ง (Mass) และ ปริมาณอากาศ (Volume) โดยอ้างอิงกับฝุ่นตามมาตรฐาน A1 Test Dust

ปั๊มเก็บตัวอย่างอากาศ GILAIR PLUS

นอกจากการสอบเทียบแล้ว การทำความสะอาดอุปกรณ์ตรวจวัดฝุ่นต้องทำเป็นประจำสม่ำเสมอ เนื่องจากเราอาจมีฝุ่นที่ตกค้างภายในเครื่องและFilter ภายในเครื่องมือ การเข้ารับการ Maintenance ตามคำแนะนำของผู้ผลิต จะช่วยให้เครื่องมือไม่พบการ Error และตรวจวัดได้อย่างมีประสิทธิภาพ